Bộ Công Thương đề xuất quy định mới về truy xuất nguồn gốc thực phẩm

Trong bối cảnh toàn cầu đang đẩy mạnh chuyển đổi số và nâng cao tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, Bộ Công Thương Việt Nam vừa đưa ra Dự thảo Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ.

Đây là bước đi quan trọng, không chỉ nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho công tác quản lý chất lượng hàng hóa, mà còn giúp doanh nghiệp Việt Nam chủ động thích ứng với yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.

Ngày 24/10/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Thông tư. Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài chủ trì và nhấn mạnh: “An toàn thực phẩm là vấn đề hệ trọng, liên quan trực tiếp đến sức khỏe nhân dân và uy tín hàng hóa Việt Nam. Việc thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc tập trung sẽ là nền tảng để chuyển từ mô hình quản lý bị động sang chủ động, dựa trên dữ liệu số hóa và minh bạch”.

Mục tiêu của Dự thảo Thông tư – tạo “hộ chiếu điện tử” cho hàng hóa Việt Nam

Theo Cục trưởng Cục Công nghiệp Trần Việt Hòa, Thông tư mới hướng đến việc thiết lập hành lang pháp lý thống nhất, bắt buộc và hiện đại cho truy xuất nguồn gốc thực phẩm thông qua hệ thống điện tử tập trung.

Việc áp dụng hệ thống này giúp chuyển đổi toàn diện phương thức quản lý – từ mô hình giấy tờ thủ công sang quản lý số hóa, có thể giám sát, phân tích và phòng ngừa rủi ro trong thời gian thực.

Thứ trưởng Trương Thanh Hoài ví von, hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử sẽ giống như “tấm hộ chiếu” giúp hàng hóa Việt Nam dễ dàng chinh phục các thị trường cao cấp như EU, Mỹ hay Nhật Bản những nơi yêu cầu chứng nhận xuất xứ và kiểm soát chất lượng rất nghiêm ngặt.

Không chỉ là công cụ quản lý, việc áp dụng truy xuất nguồn gốc còn tạo ra lợi ích lớn cho người tiêu dùng khi họ có thể dễ dàng kiểm tra thông tin sản phẩm, từ vùng nguyên liệu, quy trình sản xuất, vận chuyển cho đến thời điểm phân phối.

Thách thức và lộ trình áp dụng

Nhận thức rõ việc chuyển đổi này có thể gây áp lực cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, Bộ Công Thương đã xây dựng lộ trình áp dụng hợp lý, chia theo giai đoạn từ tháng 7/2026 đến tháng 1/2027.

Trong giai đoạn đầu, các doanh nghiệp lớn và nhóm sản phẩm có nguy cơ cao sẽ áp dụng trước; các doanh nghiệp nhỏ sẽ được hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo để từng bước thích ứng.

Các ý kiến tại hội thảo cho thấy, doanh nghiệp ủng hộ chủ trương chung nhưng vẫn băn khoăn về chi phí đầu tư công nghệ, đặc biệt là khi Thông tư yêu cầu sử dụng vật mang tin hiện đại như mã QR động, RFID hoặc NFC để định danh sản phẩm.

Một số đại biểu đề xuất cho phép sử dụng mã QR chung cho từng lô sản xuất thay vì từng sản phẩm, nhằm giảm chi phí tem nhãn mà vẫn đảm bảo truy xuất được nguồn gốc khi cần thiết.

RFID – công nghệ mở đường cho truy xuất nguồn gốc thông minh

Trong các công nghệ được đề cập, RFID (Radio frequency identification) đang được đánh giá là giải pháp mang tính cách mạng trong công tác truy xuất nguồn gốc hiện đại. RFID là công nghệ nhận dạng bằng sóng vô tuyến, cho phép lưu trữ và truyền tải dữ liệu qua các thẻ (tag) và đầu đọc (reader) mà không cần tiếp xúc trực tiếp như mã vạch hay QR code.

Mỗi thẻ RFID chứa một vi mạch và ăng ten nhỏ, khi đi qua vùng phủ sóng của đầu đọc, thông tin trong thẻ sẽ được truyền tự động đến hệ thống quản lý dữ liệu. Công nghệ này giúp việc kiểm kê, theo dõi và truy xuất diễn ra nhanh chóng, chính xác và hạn chế sai sót do con người.

Điểm mạnh nổi bật của RFID nằm ở khả năng đọc đồng thời hàng trăm thẻ trong vài giây, hoạt động ổn định ngay cả trong môi trường khắc nghiệt như kho lạnh, kho hàng kim loại hay dây chuyền sản xuất.

Đối với ngành thực phẩm, RFID không chỉ giúp định danh và quản lý từng sản phẩm, mà còn có thể tích hợp dữ liệu như nhiệt độ, độ ẩm, thời gian bảo quản những yếu tố quyết định đến chất lượng thực phẩm.

RFID trong thực tế truy xuất nguồn gốc thực phẩm

Hiện nay, nhiều quốc gia đã áp dụng RFID vào hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm để kiểm soát an toàn và tối ưu vận hành.

Tại Nhật Bản, công nghệ này được sử dụng trong chuỗi cung ứng thủy sản để theo dõi quá trình đánh bắt, vận chuyển, bảo quản.

Ở châu Âu, RFID đã trở thành công cụ bắt buộc trong ngành sữa và thịt để đảm bảo thông tin minh bạch và truy ngược nhanh khi xảy ra sự cố.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, logistics và nông nghiệp thông minh đã bắt đầu thử nghiệm RFID để quản lý chuỗi cung ứng khép kín. Việc tích hợp RFID với hệ thống quản lý dữ liệu tập trung (IoT hoặc ERP) cho phép doanh nghiệp theo dõi từng lô hàng theo thời gian thực, giảm thiểu rủi ro gian lận và sai lệch thông tin.

Đặc biệt, khi Dự thảo Thông tư của Bộ Công Thương đi vào hiệu lực, RFID có thể trở thành công nghệ nòng cốt giúp Việt Nam đạt chuẩn truy xuất nguồn gốc quốc tế đáp ứng yêu cầu từ các đối tác xuất khẩu lớn, đồng thời tăng niềm tin của người tiêu dùng trong nước.

Lợi ích của RFID so với mã QR truyền thống

Nếu như mã QR chủ yếu cung cấp thông tin tĩnh (chỉ hiển thị khi người dùng quét mã), thì RFID cung cấp dữ liệu động và tự động cập nhật. Trong kho hàng hoặc dây chuyền sản xuất, nhân viên không cần quét thủ công từng sản phẩm mà hệ thống đầu đọc RFID sẽ tự động ghi nhận khi hàng hóa đi qua khu vực kiểm tra.

Ngoài ra, thẻ RFID có thể lưu trữ nhiều thông tin hơn, khó bị sao chép và có thể gắn chìm bên trong bao bì hoặc vật thể, đảm bảo tính bảo mật cao. Với khả năng kết nối với Internet vạn vật (IoT), RFID mở ra khả năng số hóa hoàn toàn chuỗi cung ứng từ trang trại đến bàn ăn giúp dữ liệu về nguồn gốc thực phẩm minh bạch, chính xác và dễ dàng chia sẻ giữa các bên liên quan.

Doanh nghiệp nói gì về quy định mới?

Tại hội thảo, ông Trần Anh Thuy – Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Rượu Phú Lễ cho rằng quy định yêu cầu sử dụng vật mang tin hiện đại như chip điện tử hoặc mã QR cá nhân hóa cho từng sản phẩm có thể gây tốn kém với cơ sở nhỏ. Ông đề xuất cho phép sử dụng mã QR chung cho từng lô sản xuất, hoặc in mã trên bao bì thay vì dùng vật liệu đặc biệt.

Tương tự, đại diện Sở An toàn thực phẩm TP. Hồ Chí Minh ông Nguyễn Đại Ngọc – kiến nghị nên chia lộ trình triển khai theo từng nhóm sản phẩm, ưu tiên những ngành hàng có nguy cơ cao trước; đồng thời làm rõ quy định về trách nhiệm của nhà sản xuất và nhà bán lẻ trong việc cập nhật dữ liệu truy xuất.

Những ý kiến này được Bộ Công Thương ghi nhận để hoàn thiện Thông tư, hướng tới mô hình vừa bảo đảm quản lý chặt chẽ, vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp linh hoạt triển khai theo năng lực.

Hướng đến nền thực phẩm minh bạch và bền vững

Việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử thống nhất không chỉ là yêu cầu bắt buộc từ xu thế toàn cầu, mà còn là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín hàng hóa.

Khi người tiêu dùng có thể kiểm chứng nguồn gốc rõ ràng, niềm tin dành cho thương hiệu Việt sẽ được củng cố, mở đường cho xuất khẩu và phát triển bền vững.

Công nghệ RFID, với khả năng tự động hóa và bảo mật dữ liệu cao, được xem là mảnh ghép quan trọng giúp hiện thực hóa mục tiêu đó. Trong tương lai gần, khi hệ thống truy xuất điện tử đi vào vận hành đồng bộ,

Việt Nam sẽ từng bước hình thành nền “kinh tế dữ liệu thực phẩm” nơi mọi sản phẩm đều có danh tính số, mọi hành trình sản phẩm đều được ghi nhận, và mọi người tiêu dùng đều được bảo vệ bằng công nghệ.

Kết luận

Dự thảo Thông tư về truy xuất nguồn gốc thực phẩm là bước tiến quan trọng trong quá trình số hóa ngành thực phẩm Việt Nam. Việc áp dụng công nghệ RFID sẽ giúp doanh nghiệp quản lý minh bạch, truy xuất nhanh và nâng cao niềm tin người tiêu dùng. Đây không chỉ là yêu cầu quản lý, mà còn là chìa khóa giúp hàng hóa Việt vươn ra thị trường toàn cầu.

Sự khác biệt của Beetech

Với hơn 12 năm kinh nghiệm trong ngành AutoID, Beetech tự hào là đơn vị cung cấp các giải pháp RFID và thiết bị thông minh hàng đầu tại Việt Nam.

Đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm của chúng tôi sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp từ khâu tư vấn, triển khai cho đến hỗ trợ toàn bộ vòng đời sản phẩm, đảm bảo giải pháp RFID luôn vận hành ổn định và mang lại giá trị tối đa.

Hãy để Beetech trở thành đối tác tin cậy của bạn trong hành trình xây dựng hệ thống quản lý thông minh, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và tiến xa hơn trong kỷ nguyên số!

📧 Email: info@beetech.com.vn
🌐 Website: https://beetech.com.vn